Zasiłek macierzyński to świadczenie związane z urodzeniem lub przysposobieniem dziecka. Odpowiednią kwotę wypłaca rodzicom Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli dziecko urodziło się w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu. Podstawę wymiaru stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacane za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop.

Zasiłek opiekuńczy z kolei przysługuje każdemu ubezpieczonemu w celu sprawowania opieki nad dziećmi lub innymi chorymi, z czego łączny okres nie może przekroczyć w roku 60 dni.

Celem zasiłku jest ochrona osoby ubezpieczonej, jeżeli zaistnieje konieczność osobistego sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem do ukończenia 8 roku życia, w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, z powodu porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, a także w przypadku pobytu małżonka ubezpieczonego, który stale opiekuje się dzieckiem w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej.

Zasiłek przysługiwać może również osobie, która sprawuje opiekę nad innym chorym członkiem rodziny. Stale wprowadzane są jednak nowe modyfikacje i nowelizacje, w tym również na przykład zmiany w zasiłku macierzyńskim i opiekuńczym w 2020 r.

Na ten rok rząd zaplanował wprowadzenie zmiany w postaci okresu wyczekiwania w przypadku zasiłku opiekuńczego i macierzyńskiego, który ma wynosić 90 dni dla osób ubezpieczonych obowiązkowo i 180 dni dla ubezpieczonych dobrowolnie. Dopiero po tym okresie możliwe jest skorzystanie z prawa do wypłacania zasiłku opiekuńczego lub macierzyńskiego. Celem wprowadzenia takiego okresu jest wyeliminowanie nadużyć, jakie stosują przedsiębiorcy.

Wprowadzenie zasady polega głównie na tym, że prawo do nowego okresu zasiłkowego nastąpi dopiero w momencie, gdy ponowne zachorowanie nastąpi po upływie 90 dni od zakończenia poprzedniej niezdolności do pracy. Bez znaczenia będzie również to, czy ponowne zachorowanie spowodowane jest tą samą przyczyną.

Zmiany te zapisane są między innymi w wieloletnim planie finansowym, który przyjęty został przez rząd. Obecny okres wyczekiwania dotyczy jedynie zasiłku chorobowego. Zmiana jednak obejmie również urlop macierzyński, a sam okres 90 dni znacznie utrudni osobom staranie się o zasiłek opiekuńczy i macierzyński.

Od stycznia 2020 roku rząd wprowadził okres wyczekiwania, który dotyczyć będzie zarówno ubezpieczonych obowiązkowo – pracowników oraz dobrowolnie – osób prowadzących działalność pozarolniczą i z nimi współpracujących. W praktyce oznacza to, że dopiero po odczekaniu 90 dni od ubezpieczenia obowiązkowego lub 180 dni dla ubezpieczenia dobrowolnego i opłacania składek bez zaległości pojawia się prawo do wypłacania zasiłku macierzyńskiego.

Według szacowań rządu, wprowadzone zmiany w postaci wyczekiwania na nabycie prawa do zasiłku oraz wprowadzenie elektronicznych zwolnień lekarskich ma przynieść duże oszczędności roczne dla państwa.